Vrouwen

Ik loop over het strand langs een kennelijk door de tsunami gespaard rieten-huisjes-dorp onder de palmen. Mannen zitten in groepjes te kaarten tussen de bootjes of zitten midden op het strand te poepen. Dat blijkt heel gewoon te zijn en het is echt oppassen geblazen met blote voeten. Ik zie nergens een vrouw in mijn twee uur durende wandeling. Ik vraag een man die naast me komt lopen of Indische vrouwen niet van de zee houden en waarom ik hen niet zie. Zoals ik eigenlijk al verwachtte krijg ik slechts ontwijkende antwoorden.

Het was onmogelijk om ergens onderdak te vinden in Auroville; alles was vol. Benny, de ex van een vriendin van de vriendin van een vriendin van me en al 13 jaar Aurovilliaan, maakt ons echter wegwijs en helpt ons aan onze eerste overnachtingsplekken. Benny bedankt! Hij herbergt ons boven de kaasfabriek die hij al vele jaren runt met uitsluitend Indisch personeel. Hij vertelt ons over de cultuurverschillen waarmee hij in zijn werk te maken heeft, vergelijkbaar met wat we in Nepal tegenkwamen. Een van de dingen die hij graag zou willen veranderen is de rol van de vrouwen. Of misschien kan ik beter zeggen: die van de mannen. Met zijn allen werken ze in het produktieproces waarbij een goede hygiene belangrijk is. Maar daarvoor kan hij slechts de vrouwen vragen. Een man zou zich schamen om de vloer te bezemen; het heeft niet eens zin om het ze te vragen. Benny veegt zelf wel, maar dat voorbeeld werkt niet echt: westerlingen zíjn nu eenmaal raar. En dan heb ik het nog niet over het poetsen van de wc’s natuurlijk.

Auroville heeft veel women-empowering-projekten. Orly, een vrouw uit Israël, vertelt in dat kader over haar oud-papier-recycling-projekt, waarin Amar, een zeer pientere Indische vrouw uit het naburige dorp een belangrijke rol speelde. Ze was getrouwd met de broer van haar moeder. Net als in Nepal heb je hier pech als je een meisje baart, want dat gaat geld kosten als ze trouwt én je bent haar kwijt aan de schoonfamilie die de vaak bjna niet betaalbare bruidsschat int. Om dat te voorkomen worden meisjes hier regelmatig uitgehuwelijkt aan een man uit de eigen familie. Met vaak genetisch ongunstige gevolgen voor de kinderen die daaruit voortkomen.
Amar was blij met haar baan in het Auroville-projekt, ook omdat ze op deze manier zelf wat kon verdienen voor haar gezin met twee jonge dochtertjes. Haar man was echter jaloers en dat leverde problemen op. Twee weken geleden pleegde de vrouw zeer onverwacht zelfmoord. Althans....dat was het verhaal van de familie. Iedereen heeft het zeer sterke vermoeden dat haar man haar vermoord heeft. En zoiets schijnt zeer regelmatig voor te komen. Als er iets moet veranderen in de dorpen dan moet het via de vrouwen gaan. Mannen hebben geen baat bij verandering. Dat ze gaan slaan is heel gewoon, maar er schijnen dus regelmatig vrouwen opeens te overlijden.
En in Amars geval kwamen zowel de vermoedelijke moordenaar én het slachtoffer uit dezelfde familie, die er daarom baat bij had dat er geen helderheid zou komen over deze ‘zelfmoord’. De politie omkopen kost hier weinig moeite, zeker als het om vrouwenzaken gaat. Voor 500 rupees (8 euro) ben je klaar bij zo’n moordzaak. Ook Amma, the ‘hugging mother’, bij wie we vorig jaar in de ashram waren, is in haar jonge jaren bijna vermoord door haar familie omdat ze zich onafhankelijk opstelde. Ze heeft de moordpoging zelf op het nippertje weten te verijdelen.

Dezelfde Benny helpt ons aan het guesthouse van Amsa. Amsa is een jonge mooie Indische die uit een arm gezin van zeer lage kaste komt. Toen er twee kinderen waren overleden bleven er nog acht over, en met zijn allen woonden ze in een 1-kamer hutje van riet zonder vloer. Slapen deden ze met de kleren aan hutje-mutje op het zand. Toen Amsa 11 jaar oud was overleed haar vader en moest zij gaan werken om geld in te brengen. Sindsdien werkt ze in guesthouses en gaat ze nu al 17 jaar met toeristen om waardoor ze aardig engels spreekt. Ze vertelt dat ze 18 was toen haar moeder door een slang gebeten werd. (Die zitten hier behoorlijk veel, net als jakhalzen....! De meeste last hebben wij echter van muggen en mieren die hier in allerlei afmetingen voorkomen.)
Binnen een uur overleed ze. Al snel na de beet kon ze niet meer praten, maar waarschuwde ze Amsa nog uitdrukkelijk niet te trouwen met de man waar ze toen iets mee had, omdat ze een schoonmoeder zou krijgen waar niet mee te huizen viel. Jong als Amsa was, zegt ze nu, was ze eigenwijs. Ze vertelt ons de meest verschrikkelijke verhalen over haar leven met haar man en diens moeder. Hij nam het nooit voor haar op, hij dronk veel te veel (heel gewoon hier, voor mannen tenminste al is alcohol in Tamil Nadu verboden), sloeg haar dagelijks en misbruikte haar als hij thuis kwam. Dat duurde meestal vijf minuten, vertelt ze, en wat dat haar deed zag hij niet. Zij was goed voor de kinderen en het poetswerk en de verzorging van haar onmogelijke schoonmoeder, die haar zwaar vernederde. Ze ging een aantal keren naar de politie om haar man aan te geven wegens mishandeling, maar voor vrouwen schijnen die echt niks te doen.

Amsa heeft zich losgevochten. Toen haar schoonmoeder haar letterlijk aan haar haren de deur uit gooide terwijl haar kleintjes aan haar rokken hingen is ze niet meer terug gegaan. Ze heeft het dankzij een enorm doorzettingsvermogen en ik denk ook haar charme voor elkaar gekregen geld te kunnen lenen. Ze heeft wat grond gekocht, er een hutje op gezet en heeft grotendeels eigenhandig haar eigen guesthouse gebouwd. Haar jaloerse en nog altijd vaak dronken man kwam haar nog lastig vallen maar sinds ze hem een keer teruggeslagen heeft en haar broer hetzelfde kwam doen houdt hij zich iets rustiger.
Af en toe in tranen vertelt ze haar verhaal. Amsa wil scheiden, maar haar man werkt niet mee en dus is ze nog steeds-onvrijwillig- getrouwd. Maar ze heeft zich voor zover ze dat kon vrijgevochten, en ze moet er nog steeds voor vechten.
Voor mijn gevoel vecht ze niet alleen voor zichzelf, maar voor alle Indische vrouwen. De meeste berusten nog in de vernedering en mishandeling die ze dagelijks moeten ondergaan.

Ik voel een enorme dankbaarheid naar de vrouwen die de strijd voor mij gestreden hebben. In Plum Village, waar ik lang woonde, deden we speciale meditaties om bij hen te zijn die ons zijn voorgegaan. Nog nooit echter ben ik me er zo diep bewust van geweest wat anderen voor mij gedaan hebben. Ook in onze cultuur hebben vrouwen vele eeuwen gevochten voor hun rechten en hun vrijheid. Ook in het westen zijn we mishandeld, weggestopt, vernederd, verbrand. Ik niet. Ik vind het vaak gewoon dat ik vrij ben, op het strand en op straat kan lopen, dat ik mag stemmen en als ik wil ‘carriere’ kan maken. Maar dat doet geen recht aan hen die mij voorgingen. In het engels is er zo’n mooie uitdrukking: ik wil het niet meer ‘for granted’ nemen. Een plek geven aan de vrouwen die gestreden hebben, ook voor mij. Overigens neem ik steeds minder ‘for granted’ in wat anderen, ook mannen, voor mij gedaan hebben en doen. Met dank aan Amsa die me daar weer meer bewust van maakte.

Overigens denk ik ook dat de strijd nog niet gestreden is. De vrouw en misschien vooral het ‘vrouwelijke’ heeft nog veel te bieden aan de wereld, en de wereld heeft het nodig. Ook mannen kunnen dat doen. Naar mijn idee heeft Obama in die zin meer te bieden dan een vrouw als Gondoleeza Rice. Maar ook in het klein hoop ik zelf iets te kunnen bijdragen.

Ellen