Tien gulden regels voor toiletgang in hurkzit

Een onbesproken maar indringende werkelijkheid in landen als Nepal en India: de toiletgang in hurkzit. Nu nog weten de meeste autochtonen niet beter, maar lang duren zal dat niet. Het westerse toilet, waarop je gewoon zit, beide benen ontspannen voor je op de grond, rukt ook in het Oosten hand over hand op. Althans daar waar überhaupt sprake is van een wc.

In Nepal bijvoorbeeld zijn er nog steeds miljoenen huishoudens waar een toilet zozeer luxe is dat het ontbreekt. Als je daar op bezoek bent, kun je je sanitaire behoefte beter uitstellen. Lukt dat echt niet, dan is het verstandig om dat duidelijk te maken. Men maakt graag een onderscheid tussen small toilet en big toilet, ook voor dames, het is maar dat je het weet. Heren met een small toilet-behoefte worden gemakkelijk met een vaag gebaar naar buiten verwezen. Een open plaats of een muurtje achter het huis moet voldoende zijn. Daar sta je dan en als je het treft is er wel een vriendelijke koe waarmee je een praatje kunt maken. Of de overbuurman natuurlijk: Namaste, suba bihani (Goede morgen!). Voor de dames en voor de heren met big toilet kunnen hulptroepen ingeschakeld worden.

Met een beetje geluk word je dan naar de beste voorziening geleid die binnen een straal van vijfhonderd meter te vinden is. Een gat in de grond met wat stenen eromheen om je voeten neer te zetten, is het beste wat je verwachten kunt. Zijn de vele Hindoegoden je welgezind, dan is het gat aan drie zijden afgeschermd met takken of matten. Als allochtone westerling moet je niet raar opkijken als je autochtone toeschouwers krijgt, want elk dorpeling is dol op verzetjes en met zo’n spektakel, een poepende of plassende westerling, kunnen ze weer weken toe. Alleen al ons gebruik van wc-papier is voor hun een alleramusantst ritueel.

Hoe het reinigen van het achterwek naar ’s lands gebruik gaat, daar kun je slechts naar raden. We zien dat er gewoonlijk –maar niet in de krakkemikkige pleetjes uit de voorgaande alinea- water voorhanden is. In grote emmertjes, om de uitwerpselen door het gat weg te spoelen, en in kleinere varianten, die beschikbaar zijn voor bibsschoonmaak en handen. Je moet er niet aan denken hoe dat er aan toe moet gaan. Maar weet: ’s lands wijs en eer vergen dat de autochtoon er alleen zijn of haar linkerhand voor gebruikt. Zelden of nooit is er zeep. Een handdoek kun je helemaal vergeten en is in het beste geval een vod dat er al drie weken hangt.

In de iets betere hotels heb je al vaak zit-wc’s. Maar de wat eenvoudiger accomodatie biedt slechts een bescheiden veredeling van het principe ‘gat in de grond’. Een opgeleukte vorm van de plattelands- of binnenstadsvariant. Soms zelfs met een spoelknop. Maar veel vaker met het bekende emmertjeswerk. En over die voorziening hebben we het. Er zijn ook wel wat curieuze tussenvormen ontstaan tussen een westerse zit-wc en het oosterse hurkgeval. De vermakelijkste variant is een zit-toilet, waarvan de bril bestaat uit het profiel van een hurk-wc. De westerling of de luie oosterling kan erop gaan zitten en de autochtonen die gehecht zijn aan de hurkzit kunnen zich op het hurkprofiel posteren. Eén stapje opwaarts en klaar is Kees; de plaats voor de voeten is met ribbels aangegeven.

Nu moet ik zeggen dat elke zitvariant in landen als Nepal en India voor iedere rechtgeaarde westerling aanleiding dient te zijn tot de grootste achterdocht. Gewoonlijk ontstaat die vanzelf als gevolg van de tot kokhalzen dwingende smerigheid. Als er al een bril is, ligt die meestal los op de wc-pot. Als hij nog niet los ligt, zal dat tien tegen één gebeuren zodra je erop plaatsneemt. De kans dat je daartoe verleid wordt is niet bijster groot, omdat de bril over het algemeen nat en vies is. Vele mannen of vrouwen zijn je hier voorgegaan en hebben òf het autochtone opstapprincipe toegepast, zonder dat er sprake was van een stevig hurkprofiel òf ze hebben het westerse spetterprincipe gevolgd; ook een vrouw in nood kan staand plassen. De grote boodschap laten we hier maar even onbesproken. Wat daarbij kan plaatsgrijpen valt met enige fantasie wel in te kleuren binnen de kaders van deze alinea. In elk geval: doortrekken, ho maar. De spoelinstallatie werkt maar hoogst zelden.

Ook bij zit-wc’s valt wc-papier trouwens meestal in geen velden of wegen te bespeuren. Laat staan stromend water, zeep en een handdoek. Als er al sprake is van verlichting is die in verreweg de meeste gevallen kapot. En als er al een peertje wil oplichten als de gore schakelaar wordt beroerd, dan zal dat van korte duur zijn, want met name in Nepal valt de stroom een keer of tien per dag uit. Een keer of twee volgens een load-shedding-rooster waarop niemand, zelfs niet de minister-president, de hand weet te leggen en de acht andere keren zijn volstrekt willekeurig, qua tijdstip en duur. Toiletbezoek zonder zaklantaarn is dus hoogst onverantwoord in Nepal. Want àls de stroom uitvalt in zo’n hok vol smerigheid, dan ben je nog niet jarig en bovendien: hoe moet je zonder licht je weg terugvinden.

Maar heel vaak zijn dit nog luxe problemen en heeft de westerling in hoge nood geen keus. Er is dikwijls alleen een iets verbeterde hurkvariant van gat-in-de-grond. Gangbaar is dat de hygienische omstandigheden in deze hurktoiletten zo mogelijk nog beroerder zijn dan die in de zit-wc’s. En wie geen hurkopvoeding heeft gehad, de veertig is gepasseerd en weinig op heeft met het frequent bezoeken van fitness-centra zij extra gewaarschuwd. Bij plassen kunnen mannen en vrouwen nog proberen staande hun behoefte te doen. Dat geeft een onstuimig gespetter en velen zijn je al voor geweest. Maar zeker wie echt uit de broek moet voor het heuse ontlastingswerk moet zich goed voorbereiden.

Vooral mensen met een wat lastige stoelgang dienen zich te realiseren dat vijf à tien minuten in hurkzit proberen te poepen geen sinecure is. Als je al in staat bent met platte voeten de billen te spreiden in de juiste stand. Denk eraan: de teenzit levert geen stabiele houding op en is maar heel kort vol te houden. Oefen de plattevoet-zit dus dagelijks, vooraf en tijdens het verblijf in het Oosten. Houd er rekening mee dat ontlasting precies boven het watergat tot ongewenste opspatting tegen het onderlijf kan leiden. Houd er rekening mee dat er bij het poepen meestal ook urine vrijkomt. Bij een onjuist ingenomen positie komt die terecht op schoenen, sokken en/of broekspijp. Goed richten is vereist. Mannen, houd ‘m stevig vast. Het opkomen uit de hurkzit vereist bij ongetrainde mensen dat ze iets kunnen beetpakken om zich op te trekken. Maar het consigne is: niets beetpakken. Alles is vies tot supersmerig. Daarom is het zaak een optrekstok mee te nemen.

Wie het bovenstaande tot zich heeft genomen, is er inmiddels wel van overtuigd dat dit meest onbesproken onderwerp van Azië-reizen wel tot wat richtlijnen en adviezen aanleiding geeft:

1. Leer de weg naar het hurktoilet goed uit het hoofd. Vaak bevinden deze voorzieningen zich op onmogelijke plekken. Let op herkenningspunten. Alles lijkt op elkaar.
2. Neem mee (heb altijd bij je): werkende lantaarn, reservebatterij, wc-papier, stok om je aan op te hijsen na de toiletgang, tube handontsmetter (bijvoorbeeld antibacteriële Ceansing Hand Gel); voor de meer preciezen is een combinatie met dunne rubber handschoenen aanbevolen.
3. Neem zo min mogelijk andere spullen mee. In uiterste nood rugzak op rug houden. Maar liever niet meenemen.
4. Zorg dat voor het betreden van de hurk-wc geen kledingstukken en blote lichaamsdelen in aanraking kunnen komen met wc-vloer of wand. Dus broek in sokken. Geen losse jassen of truien (er zijn nooit plekken om iets neer te leggen of op te hangen). Houdt er rekening mee dat je in de meeste hurkwc’s niet rechtop kunt staan, behalve in de openlucht-variant.
5. Als er veel kledingstukken in de knieholte tussen de gehurkte onder- en bovenbenen komen te zitten (onderbroek, dikke bovenbroek of meer broeken) kan daardoor de bloedsomloop worden belemmerd. Dus eventueel iets helemaal uittrekken en op je hoofd binden als een wadloper (ja, weet waar je aan begint).
6. Wc-papier vooraf uit de broekzak halen. Eenmaal in hurkzit kun je er niet meer bij. Maar papier nergens neerleggen. Dat is niet alleen vanwege de viezigheid, maar nat geworden wc-papier is onbruikbaar. Houd het papier dus in de hand of leg het in een kledingplooi, bijvoorbeeld van de tussen je knieën hangende onderbroek (bij kleine slipjes is dit een riskante bergplaats).
7. Wc-papier is altijd van barslechte (meestal Chinese) kwaliteit. Het mag niet in het spoelgat van de hurk-wc terecht komen, omdat anders het zeer gebrekkige rioleringssysteem verstopt raakt. Zorg er daarom voor dat de speciale papieremmer of -bak binnen je handbereik staat. Gewoonlijk is deze papiertjsemmer propvol, dus besteed voldoende aandacht aan het vooraf oplossen van dit probleem.
8. Na de stoelgang en bibsreiniging voorzichtig overeind komen. Goed opletten dat geen kledingstukken openvallen of los schieten en contact maken met de gore ruimte. Zonodig stok goed stevig neerzetten (pas op voor uitglijden; het is er altijd spekglad) en je daaraan optrekken. Voor dames met rok: eerst helemaal opstaan en dan pas de opgetrokken rok loslaten.
9. Als je weer goed ingepakt bent en als er water is, de wateremmer vol laten lopen en uitwerpselen wegspoelen. Ook de plek waar je voeten stonden (standplaats) van modder en mogelijke urine ontdoen.
10. Hurk-wc verlaten en handen zorgvuldig behandelen met handontsmetter: NB. pas nadat je de deur hebt dichtgedaan en, indien van toepassing, het licht hebt uitgedaan. Anders kan je weer opnieuw beginnen met ontsmetten.

groetjes,
Dick