Fragmenten

DANS (1)
Ik aanschouw een waanzinnig mooie zonsondergang. Ga als een blij kind op in mijn poging de allermooiste foto te maken. Terwijl ik me daarvoor in bochten wring dansen de palmtakken van de bomen die tussen mij en de zee staan op mijn beeldscherm, op de maat van de muziek die klinkt uit het restaurantje waar ik buiten zit. Ze dansen met de wind, in volle overgave en volledig in kontakt met wie ze zijn. De lucht danst ook: van rood naar geel, naar blauw en zwart.
Als ik nu ga zitten zie ik dat alles dans is: ook de golven hebben hun eigen dans. De vlam van een kaars, die door een glazen huls beschermd wordt tegen de wind, danst. Als ik mijn rietje uit de (verse !) ananassap til, vallen de druppels er dansend uit. Alles buigt mee. De mensen misschien het minst. Die zetten zichzelf er tussen.

Meebuigen , als een palmblad in de wind, als een golf temidden van alle andere golven, als de kleurschakeringen in de lucht…..

DANS (2)
Al snel let niemand meer op me en dan merk ik pas dat ik anders verwacht had, maar het bevalt me wel. Wat een eigenaardig tafereel is dit eigenlijk, realiseer ik me opeens. Op een behoorlijk afgelegen palmstrand staat een kring van ongeveer 20 vissers hun net op te schudden om er later de resterende vis uit te kunnen halen. Het ziet er uit als een cirkeldans, maar als je dichterbij komt hoor je aan hun geschreeuw naar elkaar dat het niet alleen een gezellige bezigheid is.
Ik sta tussen hen en neem deel aan het geheel (Dick is er niet bij; die zit aan de PC) in mijn toch al wat korte rokje (net boven de knie; dat is hier kort). Onzeker als ik me voel doe ik erg mijn best. Ik heb last van de zon. Snap beter dan ooit dat die wel eens als medogenloos omschreven wordt.
Niemand let op me. Of toch? Na een minuut of 10 word ik plotseling ontslagen, door dezelfde man die me uitgenodigd had in hun kring. Ik versta geen woord van het Malayalam dat ze spreken en weet niet wat ze zeggen.
Misschien heb ik het vak nog niet helemaal in de vingers.

DICK
Het eerste wat ze leren, horen we achteraf, is dat ze moeten controleren of de zware koperen ketel met warme olie die met de punt naar beneden vlak boven het hoofd van de patient hangt, wel stevig aan de staander bevestigd is.
Dat was Widjai, die Dick altijd heel vriendelijk behandelde, kennelijk vergeten. En dat had Dick met gemak een of twee ogen kunnen kosten, of een hersenschudding kunnen opleveren.
Bloed en olie vermengden zich over zijn gezicht, maar, zoals Hom mailde : ‘thanks God!’, het liep goed af. Wat sneden in voorhoofd, neus en lip. Dat was alles.
Widjai zat te beven als een klein kind, klagelijke kreetjes uitstotend. Dick werd woedend - zou ik denken ja (al zie ik hem zelden zo). Maar nee, hij ging de jongen troosten, wat niet gemakkelijk was.
Aan het eind van de behandeling douchte Dick al die vettigheid en het bloed van zich af. Widjai verscheen en, alsof Dick zich niet zelf af kon drogen, stond er op dat hij Dick van top tot teen droog mocht deppen. Vervolgens, als in een ritueel, waste hij zijn voeten nog eens.
De nacht daarna heeft hij nauwelijks kunnen slapen, vertelde Widjai later.
Het schandaalverhaal verspreidde zich als een vuurtje door het ziekenhuis en zelfs door de naburige ashram. De hele staf kwam bijeen en nodigde ons uit.
Dick had een rel kunnen schoppen (een makkie, ook omdat er al 6 pagina’s klachten waren van andere patienten), ons geld terug kunnen vragen, bij Amma kunnen gaan klagen, het ziekenhuis te schande maken. Niets van dat al. Hij maakte slechts in veelvoud duidelijk dat hij niet wilde dat Widjai ontslagen zou worden (die was vlak daarvoor al op het matje geroepen). En gebruikte het voorval om nu te kunnen vertellen wat er in zijn idee moest gebeuren om dit prachtige Amma-ziekenhuis weer leefbaar te maken (ik had er al bijna een zenuwinzinking gekregen van alles wat er fout liep).
Eindelijk was de direktie geschrokken en iedereen deed vanaf dat moment mateloos zijn of haar best. Het begin van een ommekeer?
Mijn petje af voor Dick.
Widjai hield zijn baan. Telkens als we hem tegenkwamen gedroeg hij zich alsof Dick een heilige was. En terecht.


KULTUURVERSCHILLEN
We proberen het leven hier als een spel te zien (Leela, heet dat hier). Zo ontstaan er vele uitdagingen en spiegels die vaak boeiend zijn. Maar
nog steeds blijft een aantal verschillen leiden tot wederzijdse verwarring, onbegrip, verwondering en soms irritatie.
De Indiaganger kent ze wel.
Als ze nee knikken, bedoelen ze ja.
Een handgebaar dat net zo goed zou kunnen betekenen dat je weg moet, geeft aan dat je dichterbij moet komen. Veel andere gebaren begrijpen we soms nog steeds niet.
Een Indier durft geen nee te zeggen. Dat leidt soms tot lang wachten op iets dat nooit komt. Dick bestelt een biertje. ‘Okay, okay’. Na een uur vragen we of dat bier nog komt. ‘Coming, coming, sir’. Als we er weer een half uur later nog eens naar vragen komt het : ‘sorry sir, no beer’.
ZEG DAT DAN, denken wij dan. Maar dat doen ze niet. Dus ja kan net zo goed nee zijn. Al doende leert men.
Op het menu staat: crab of inktvis.
Ober: ‘wilt U crab of inktvis?’
Wij: ‘crab, graag’
Ober: ‘sorry meneer; dat hebben we niet…..

Onze westerse cultuur wordt vaak verderfelijk gevonden, maar sommigen geven graag blijk van hun tolerantie. Zoals die jonge indische katholieke priester die we ontmoetten op het uiterste zuidpuntje van dit immens grote continent.
Hij had nergens problemen mee, maar Dick heeft hem aan het eind van ons gesprekje verteld dat de dood van Branca voor hem toch wel echt een groot probleem was en vaak nog steeds is. Een verslagje:
Hij : what is your name? (daar begint hier ieder gesprek mee)
Ik : Ellen
Hij : (wijzend op Dick) he....he.....(ik weet al wat hij wil weten)....he
Who is he?
Ik : Dick
Hij : friend?
Ik : no, husband (dat zeggen we hier voor het gemak; dat scheelt een hoop
uitleg en onbegrip)
Hij : you children?
Ik : no...
Hij : okay, no problem
Ik : and he has two daughters
Hij : no problem
Hij tegen Dick, wijzend op mij: she….second wife?
Dick : yes, second wife
Hij : ohhhhh.....(na korte stilte)..... : okay, no problem.
Is your first wife still with you ?
Dick : no, she isn’t
Hij : okay, no problem
You divorced ?
Dick : no; she died...
Hij : okay, no problem...

In dit land worden waarom-vragen niet gesteld, noch beantwoord. In ieder hotel moeten we bijvoorbeeld ons volledige huisadres in Nederland geven. Waarom? Omdat. Omdat ze het altijd al zo deden. Ik kan er duizend voorbeelden van geven. Van zinloos lijkende dingen zonder waarom.

Het lawaai van het Shivaratri(nacht van Shiva)-festival is echt oorverdovend. Als ik keihard iets in Dicks oor schreeuw verstaat hij het nog niet. In het hotel vraag ik waarom dat nou ZO hard moet.
Hij : omdat het festival is
Ik : maar waarom moet dat nou ZO hard ?
Hij : dat is voor Shiva
Ik : maar waarom dan ZO hard ?
Hij : omdat het gebed is
(Meestal geef ik het maar op (soms bij voorbaat al). Je komt er toch niet achter.)
Ik : maar moet iedereen dat dan horen ?
Hij : ja
Ik : en zover weg mogelijk ?
Hij : ja.
En dan volgt waarempel enige uitweiding over dit verschijnsel.
De meestal katholieke vissers zijn ‘s nachts op zee en kunnen om 5 uur ‘s ochtends niet naar de kerk. Om hen toch a.h.w. de mis bij te kunnen laten wonen, wordt deze zo hard mogelijk versterkt met enorme speakers die aan de kerktorens hangen, zodat het gebed zo ver mogelijk op zee te horen is.
Ik vertel hem dat zoiets in Nederland verboden is. Hier ook, zegt hij, maar als de politie er iets van zegt wordt er uitgebreid en langdurig gestaakt, en dus zegt de overheid maar niks meer.
Wat ook niet altijd goed werkt. Ongeveer 20 jaar geleden was het Goede Vrijdag op een dag dat de hindoes een festival hadden. De christenen wilden stilte, de hindoes wilden de hele omtrek laten horen dat er gebeden werd. Het werd ruzie, het werd vechten, en er vielen 50 doden…..

RECEPT
Misschien past mijn recept voor het vinden van een rustig hotel (wat een vereiste is voor een slechte slaper) ook wel onder de kop van de kultuurverschillen. Daar komt het dan :
-zorg dat de kamer niet aan de hal ligt
-en niet bij de lift (die hebben vaak van die ijzeren lawaaihekken i.p.v. een deur)
-geen Aziaten op de gang. Die hebben echt geen benul van wat wij als herrie ervaren. Vragen of ze zachtjes doen heeft geen enkele zin. Zo heeft het dus ook nooit zin om als je een hotel telefonisch reserveert te vragen of het er stil is. Ze zeggen altijd ja, ook al ligt het aan de grote weg.
-let op het geluid van de AC.
-en/of de mogelijk al te harde wind die de fan veroorzaakt
-mogelijk aanwezige ratten veroorzaken knagende geluiden ‘s nachts
-is er een bevestigingspunt voor een klamboe (voorkomt veel gezoem)
Nog belangrijker is vaak de omgeving van het hotel
-niet aan de straat. Er wordt bijna non-stop geclaxoneerd door auto’s, bussen, taxi’s, rickshaws en fietsen
-maar vooral niet bij een tempel, moskee of kerk. Die lijken, en bij voorkeur om de beurt, te wedijveren wie de meeste decibellen kan produceren met hun versterkers.
-treinstations….je hoort de ‘stoom’signalen kilometers ver.
En dan heb ik het er nog niet over of de kamer schoon is, of er warm water is (meestal niet, maar heel erg is dat niet in dit klimaat), of er geen al te kleine twijfelaar staat, of er een stopkontakt is voor onze vriend en milieubespaarder de waterkoker. Of hoe de lakens er uit zien. Vaak zijn het te kleine afgescheurde lapjes met rafels aan vier kanten, met scheuren en talloze kleine gaatjes.
Ik kende het scenario al van 20 jaar geleden. En was bang dat de slapeloze nachten me op zouden breken.
Het kostte vaak wat moeite en wat extra geld een min of meer geschikt hotel te vinden, maar we hebben het fantastisch, en ook rustig aan, gedaan.
We komen over een paar weken uitgerust weer thuis!

Ik zou graag nog de verhalen vertellen van twee meisjes die we ontmoetten in Varkala. Ik had met beide erg open gesprekken over hun leven en hun onvermijdelijke aanstaande huwelijken, geregeld door hun ouders. Elk moment kan het gebeuren, terwijl beiden gruwelen als ze er aan denken. Het greep me aan en bleef me bezighouden. Ik ken het wel, uit de boeken. Maar het is zo schrijnend om het zo persoonlijk te horen.
Ik schrijf het de volgende keer. Nu ben ik computerscheel en probeer dit op de site te krijgen. Dick helpt me altijd; het is best ingewikkeld (voor mij dan) Of het lukt met de foto’s is maar de vraag. Dick is daar laatst dagen mee bezig geweest maar de techniek schiet hier tekort. Dick blijft dan proberen en houdt zelfs goede zin. Ik niet.
Eerst gaan we ons een paar dagen laten varen op de bekende backwaters hier: een uitgebreid soort natuurlijke-kanalen-meren-netwerk vlak aan de kust. Wij verheugen ons !

Voor nu een warme groet uit het verre zuiden van India

Ellen