Devotie en gekte 2

Op de Gierenberg hield de Boeddha zijn bloem omhoog, waarin Kashyapa met een glimlach het kloppende universum
herkende. Ook daar raken wij onder de indruk van wat ik maar Aanwezigheid zal noemen. Het valt ons niet moeilijk ons de duizenden voor te stellen die hier naar de ontwaakte luisterden. Een van de grotten zou bewoond zijn geweest door Ananda, zijn onnozelste leerling en daardoor bij mij erg geliefd. Nu is er een jongen in overheidsdienst, die van de grot een intiem feestje heeft gemaakt, waar we een half uurtje lang in stilte van genieten.

Nabij Kollam, inmiddels in het diepe zuiden van India, bezoeken wij later de ashram van Amma of Mata Amritanandamaya, een hedendaagse vrouwelijke boeddha. Ze is bekend als de 'hugging mother', reist de hele wereld af en haar 'darshan' (persoonlijk contact) bestaat uit omhelzingen. Miljoenen hebben de impact van haar hugs ondervonden. Wij ook. Gestimuleerd door een Nederlandse volgelinge, die vroeger vlak bij Ellen woonde, komen we op de dag van onze aankomst in haar buurt te staan en ja hoor, eerst is Ellen aan de beurt en later ik. Een dag nadien tijdens een officiele darshan, krijgen we een gezamenlijke hug en vooral wat ze in mijn oor fluistert in onverstaanbaar Malayalam, geeft me een gevoel van diep vertrouwen.

Haar leven is aanvankelijk een aaneenschakeling van ongekende tragedies, waaruit Shakespeare en de Griekse dramaschrijvers inspiratie hadden kunnen putten. Tot ver in haar twintigste wordt ze door haar eigen familie uitgebuit en mishandeld. Nu staat op de plaats waar ze opgroeide, een vissersdorp in een bos van cocospalmen, een machtig tempelcomplex, omgeven door flatgebouwen en klinieken. Het leven in de ashram is e e n voortdurende explosie van geluid (zang en muziek) en activiteit. En de omliggende dorpen leveren vanaf vijf uur 's ochtends graag een aanvullend of concurrerend aandeel via grote keihard afgestelde geluidsversterkers. Soms komt daar, net als in Bodhgaya, nog een stevige Mohammedaanse noot doorheen vanuit een aanpalende moskee.

Wij wonen de eerste dagen in een cel met vier stapelbedden. Er zitten spijlen voor de ramen en we wonen op de 12e verdieping. Maar op een bepaalde dag liggen we te rusten en zie ik opeens een schaduw op de muur... een schaduw van een arm. Ik sta op en we zien een uit de kluiten gewassen aap. Op mijn verschijning gromt hij dreigend met flikkerende tanden. Ik kan alleen maar een tas pakken en hem bedreigen en dat werkt; hij verdwijnt pijlsnel via dezelfde weg, waarlangs hij gekomen is. Door de spijlen. Wat hij ons nalaat is een hoopje apepoep en en apeplas. Dus hij zal wel bang geweest zijn. Maar bange apen zijn niet ongevaarlijk. De bananen, die een beetje al te veel in het zicht lagen, leggen we voortaan maar in een kast.

De dagen voordat Amma vertrekt op een twee maanden durende toernee, is er een afgeladen drukte in de ashram. Ze doet 16 uur darshan van 11 uur 's ochtends tot 3 uur 's nachts aan e e n stuk door. Vele duizenden passeren haar handen. En dat is nog niets vergeken bij de keren dat ze langer dan een etmaal achter elkaar, zonder e e n onderbreking, haar hugging practice beoefent. Met de giften die ze ontvangt, heeft ze vele ziekenhuizen en andere charitatieve instellingen opgebouwd. Na de tsunami van een aantal jaren terug, bouwt ze complete nieuwe dorpen voor de vissersbevolking plus een gigantische brug die het de plaatselijke bevolking mogelijk moet maken in een ruk te evacueren als het nodig is. Veel mensen zijn toen verdronken omdat ze niet konden zwemmen.

Sindsdien staat zwemles hoog op Amma's priolijstje. Muziek in de oren van Ellen, de sportjuf (eerste graads bevoegd lerares lichamelijke opvoeding), die geheel bekwam is zwemonderricht te geven. In het zwembaad helpt ze eerst een meisje met wie de aan de praat raakt. Later geeft ze les aan een stuk of acht Indiase meiden van rond de twintig. Niet echt les misschien, want ze moeten eerst van hun stevige onderwaterangst af. En dat gaat bepaald niet vanzelf. De praatgrage zwemjuf in de ashram, die eerder met dit bijltje hakte, ziet wel wat in de bijstand van Ellen. In de toekomst...? Wie weet.

Ondertussen komen al onze Indiase ervaringen, in hotels op straat, in de ashram en in contacten samen in iets helderder blik op de Indiase samenleving. Het is een wereld van constante, uitbundige, geexalteerde expressie zowel in spirituele zin als in dagelijkse bezigheden, zoals vissersnetten ontvouwen, keien sjouwen of kinderen opvoeden. Voor een westerling zijn devotie en gekte nauwelijks van elkaar te onderscheiden.

Terwijl ik dit opschrijf in het internetcafe zonder electriciteit, breekt een aldaar tewerk gestelde vrouw (voor honderd rupees per dag) uit in een onbedaarlijk snikken. Haar man maakt haar het leven ondraaglijk. Een overbekend verhaal in deze volstrekt door mannen gedomineerde samenleving. Vrouwen betekenen niets en moeten bij voorkeur onopgemerkt door het leven schuifelen. De sociale controle is onbedaarlijk. Maar toch stort de vrouw haar hart uit bij een Australische en mij. Kun je nagaan wat Amma heeft meegemaakt toen ze als vrouw boven het maaiveld uitkwam. De snikkende vrouw besluit zo snel mogelijk een bezoek aan de hugging mother te brengen. Als haar man maar niet achter het geld komt, dat ze daartoe aangereikt krijgt....

Wie geintrigeerd is door de fundamentele koan van Hisamatsu (Als niets werkt wat doe je dan???) -en wie is dat niet- die moet vooral naar India gaan. Niets werkt hier. Geen afspraak, geen bestelling, geen boeking, Het is een wonder als er water uit de kraan blijft komen. De stroom valt hier om de haverklap uit en je moet voor en hapje in een restaurant toch wel gemiddeld een uurtje wachttijd uittrekken. Of je dan krijgt wat je gevraagd hebt, blijft een grote vraag.

Varanasi (Benares), de wonderlijke interreligieuze smeltpot aan de Ganges, is een brandpunt van de Indiase volksgeest. De exuberante viering van leven en dood gaat dag en -een groot deel van de- nacht door. Met festivals scheidt het Indiase leven in Varanasi de mensen in twee groepen: bedelaars en gevers. Wie tot de laatste groep behoort, geeft zich over aan een rituele wassing of een andere ceremonie in of op de rivier, waaraan elders de as van verbrande lichamen wordt prijsgegeven. Het voltrekt zich allemaal in een beweging van tienduizenden facetten. Ogen en oren tekort. Als outsider heb ik moeite e e n te zijn met alle bedelaars en handelaars. Maar een doorgewinterde Indiaganger leert ons een resoluut handgebaar van eenheid en daadkracht, dat een betoverende werking heeft op allen die zich aan ons opdringen.

Wordt vervolgd